Beheerplannen: onderzoek + visie + ecologie

Beheerplannen en het voorbereidende (historisch) onderzoek

Een groendomein, park of tuin ontwerpen en aanleggen is één zaak. Nadien moet dat project groeien naar volwassenheid en dat vraagt een beheervisie. Deze visie krijgt vorm in een beheerplan.
Ook onze bossen en natuurparken vragen een beheer en beheervisie. In Vlaanderen en België zijn onze schaarse natuurgebieden vaak een onderdeel van een historisch waardevol en vaak zelfs cultuurhistorisch uniek kasteeldomein.
Het gaat hier dus niet alleen over het uitwerken van beheerkaarten; we moeten er ook rekening houden met historische aspecten, zichtassen, visuele aspecten. Om te komen tot een degelijk beheerplan moet er dus eerst een historisch onderzoek uitgevoerd worden dat zo goed mogelijk de verschillende stappen in de evolutie in kaart brengt en elke stap ook situeert in zijn leefwereld van toen of probeert te verantwoorden in die leef- en denkwereld.
Dit onderzoek is essentieel als nadien bij het uitwerken van een restauratie en of beheervisie keuzes moeten worden gemaakt. Het laat toe om te motiveren waarom men in een bestaande situatie een wijziging wenst aan te brengen. Daarnaast  laat het ook toe om in de toekomst deze wijziging steeds te situeren in zijn context van toen en, indien nodig, bij te sturen.

Beheerplannen en beheervisie bij hedendaagse ontwerpen.

Beheerplannen zijn ook bijzonder zinvol en bruikbaar bij hedendaagse ontwerpen en kleine tuinen die meer zijn dan een tot blokjes gereduceerde snoeidoos van groenvolumes of de tegenpool hiervan, een arbeidsintensieve bordertuin waar bloemen op kleur en bloeitijd naast elkaar worden geplaatst zoals een impressionist schildert zonder rekening te houden met de eigenschappen van de plant en zijn bodemeisen.
De tuinen die bureau Stefan Vidts ontwerpt vertrekken vanuit de omgeving, het klimaat of microklimaat en de bodem. Ze proberen steeds aansluiting te vinden met elementen in de onmiddellijke omgeving en er wordt gewerkt met plantengemeenschappen of plantenassociaties. Dergelijke plantengemeenschappen kunnen een gans jaar zorgen voor bloeiende en boeiende accenten zonder een intensieve arbeid van dagelijks wieden, ophalen en scheuren van vaste planten.
Om het effect van een boeiende en bloeiende bodemeigen associatieve plantengemeenschap in stand te houden, of zelfs te versterken, is het jaarlijks uitvoeren van één of enkele beheermaatregelen essentieel. Dergelijke beheeractiviteiten worden uitgewerkt in een beheerplan. Zo weet de eigenaar of de beheerder waar en wanneer hij moet ingrijpen om zijn tuin boeiend te houden.

Voordeel van beheerplannen en bodemeigen plantengemeenschappen.

Het grote voordeel van te werken met beheerplannen en bodemeigen plantengemeenschappen betekent niet alleen dat we de tuinarbeid tot enkele gecondenseerde acties kunnen beperken. Door te werken met bodemeigen plantengemeenschappen hoeft men ook weinig of geen jaarlijkse voedingstoffen of mineralen toe te voegen. Bodemeigen planten zijn veel sterker waardoor het gebruik van pesticiden en herbiciden grotendeels achterwege kan blijven en men kan komen tot een ecologisch beheerde tuin waar ook een gezond fauna van vogels en insecten zich kan ontplooien.